Sâm Đá

Mô tả

– Sâm đá thuộc chi chi Curcuma, họ Zingiberaceae, bộ Zingiberales, có loài gần gũi với loài Curcuma vitellina Skornick & H. D. Tran và loài Curcuma sahuynhensis Skornick & N. S. Lý. Sâm đá phân bố chủ yếu ở các vùng diện tích nhỏ thuộc các xã Dak Krong, K rong và Kon Pne, huyện KBang, tỉnh Gia Lai.

– Sâm đá là cây thuốc có giá trị sử dụng cao đã được nhiều người dân tộc thiểu số ở tỉnh Gia Lai, Kon Tum biết đến.

– Cây Sâm đá là loại cây thân thảo; phần khí sinh (lá, thân giả, hoa) chỉ tồn tại một số tháng vào mùa mưa: cây nảy chồi vào đầu mùa mưa, sinh trưởng trong suốt mừa mưa, đầu mùa khô (tháng 11-12) thân giả, lá bị khô và tàn lụi; thân chính là thân ngầm và củ tồn tại qua mùa khô (trạng thái ngủ). Cây ít khi mọc đơn độc mà thường mọc thành cụm (3-6 cây), các cụm phân bố khá gần nhau.

Thành phần và Công dụng:

Theo tài liệu nghiên cứu của Viện Khoa học trong Hội nghị khoa học toàn quốc về sinh thái và tài nguyên sinh vật lần thứ 6 của Phan Văn Tân và Nguyễn Quang Vinh, trường ĐH Tây Nguyên:

– Trong củ Sâm đá có chứa các hợp chất thứ cấp như polyphenol, saponin và alkaloid; những hợp chất này trong thực vật đã được nhiều nghiên cứu công bố cho thấy chúng có khả năng kháng ung thư, kháng oxy hóa, ức chế vi sinh vật… (Manoharan et al., 2012; Lamoral-Theys et al., 2010).

– So sánh hàm lượng alkaloid và polyphenol với ngệ đen (loài cùng chi) và hàm lượng saponin với Sâm ngọc linh (một loài có giá trị bổ dưỡng cao) được xác định ở cùng điều kiện thí nghiệm. Hàm lượng alkaloid và polyphenol tổng số trong củ Sâm đá cao hơn trong Nghệ đen (0,250/0,200 mg AE/g mẫu khô và 23,67/18,10 mg GAE/g mẫu khô) (Bảng 1) và hàm lượng saponin trong cây Sâm đá bằng 40% so với Sâm ngọc linh (7,75/19,50%). Hoạt chất dược liệu có trong Sâm đá và hàm lượng của chúng cũng tương đối cao nên sâm đá là một loại dược liệu giá trị sinh học cao.

– Kinh nghiệm nhân gian là bồi dưỡng sức khỏe, cường gân, bổ cốt, tăng sinh lực, cường dương, trị phong thấp, bổ thận, hạn chế suy nhược cơ thể. Sâm đá có thể sử dụng bằng cách ngậm, nhai hoặc ngâm rượu thân ngầm và củ, tác dụng nhanh.

Cách dùng:

Sâm đá thường dùng ngâm rượu khi tươi.